Landschapscanon van Het Groene Woud: naamgeving - begrenzing - inhoud
De groene kern omvat de natuurgebieden Kerkeindsche Heide, Oisterwijkse bossen en vennen, Kampina, Velders Bos, de Mortelen, de Scheeken en de Geelders, waardoor enkele rivier- en beekdalen stromen: het Dommeldal, het Beerzedal en het Reuseldal. We zullen later zien dat deze natuurgebieden (afgezien van het Dommeldal en de beekdalen) de archeologisch (relatief) ‘lege’ gebieden zijn. In de tweede schil liggen de dorpen en kleine kernen. Dominerende landschapstypen hierin zijn het afwisselende agrarische cultuurlandschap met zijn typische streekeigen kenmerken, waaronder bolle akkers (de essen), populieren en knotwilgen, houtwallen, coulisselandschappen, goed bewaarde dorpskernen en cultuurhistorische en aardkundige monumenten. In dit deel liggen de dorpen Sint-Michielsgestel, Den Dungen, Esch, Gemonde, Boxtel, Liempde, Schijndel, Olland, Sint-Oedenrode, Oirschot, Spoordonk, Moergestel, Haaren en Helvoirt. We zouden dit ook de archeologische schil kunnen noemen, omdat we hebben gezien dat met name hier (op de vruchtbare landbouwgronden) sporen uit de Romeinse tijd zijn teruggevonden.
De grote zandgebieden worden doorsneden door vele beken en riviertjes die naar het noorden afwateren. In de lagere gedeelten en in sommige beekdalen ontstonden broekbossen, moerassen en venige laagtes.
De naamgeving van Het Groene Woud is begin jaren negentig bedacht. Het Rijk lanceerde de Ecologische Hoofdstructuur en deze moest in Noord-Brabant geïmplementeerd worden. Het bureau H+N+S landschapsarchitecten maakte samen met anderen een oriënterende studie om te kijken wat de gevolgen zouden zijn. Trefpunt van de besprekingen was Café ‘t Groene Woud, Kasterensestraat 23 in Liempde, gelegen aan het voormalige Duitse lijntje. Als overkoepelende naam is toen voor hun document de naam Het Groene Woud gekozen.
Luchtfoto van café 't Groene Woud, het Duits Lijntje en de Savendonksestraat (2014).
Uitgangspunt voor de landschapscanon van Het Groene Woud is de historische landschapsontwikkeling vanaf de prehistorie tot heden. Het landschap van Het Groene Woud kent door de eeuwen heen een sterke dynamiek: van een groot bosrijk gebied aan het einde van de IJstijden zonder permanente bewoners via een eeuwenlang proces van ontbossing, herbebossing en verkaveling tot het huidige, door grootschalige ontginning, ruilverkaveling, infrastructurele werken, landbouwkundige ontwikkelingen, waterstaatkundige werken en stedelijke expansie gevormde landschap. Rond 1840 ligt een duidelijke cesuur: dan verdwijnt langzaamaan – op enkele restanten na - het cultuurlandschap met het besloten, kleinschalig karakter dat eeuwenlang het landschapskarakter van Het Groene Woud heeft bepaald. Voor informatie over de landschapsgebieden in Het Groene Woud kan worden doorgelinkt naar de website van Het Groene Woud.
Niets uit deze webpublicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, internet of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
De landschapscanon van Het Groene Woud is met de grootste zorg samengesteld. Voor zover mogelijk zijn alle auteursrechten volgens de wettelijke bepalingen geregeld. Degenen die desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Dit project is tot stand gekomen met financiële steun van de Provincie Noord-Brabant, Streekfonds Het Groene Woud en Stichting Streekhuis Het Groene Woud.
