Oorlog tekent nieuwe lijnen

De Tachtigjarige Oorlog in de zestiende en zeventiende eeuw had door de vele veldslagen en belegeringen grote gevolgen voor het Noord-Brabantse landschap. Denken we maar aan de belegeringen van Bergen op Zoom, Breda en ’s-Hertogenbosch. De steden werden zwaar versterkt en de oorlogshandelingen leidden ook tot directe ingrepen in het landschap. Zo bouwde Frederik Hendrik tijdens het Beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 een zogenoemde contravallatie- en een circumvallatielinie met uitkijkposten, schansen, hoornwerken en redoutes. (Foto A)

Op oude kaarten lijken deze linies onlogisch aangelegd, maar in 2012 is ontdekt dat bij de aanleg ervan slim gebruik werd gemaakt van het landschap. Men volgde namelijk de oude wegen en beekjes. De zes legerkampen van Frederik Hendrik, die zelf kwartier hield op kasteel Maurick in Vught, waren onderling verbonden door de contravallatielinie. Dit was een een dijk van ongeveer vijfentwintig kilometer lang en 1,80 meter hoog van waaruit men Den Bosch aanviel. Daar omheen lag de circumvallatielinie, een dijk van eveneens 1,80 m hoog en met een diepe, brede gracht die maar liefst vijfenveertig kilometer lang was.[1] Een groot deel van deze linies is nog steeds zichtbaar in het landschap rond ’s-Hertogenbosch, zoals bijvoorbeeld de Keerdijk in Den Dungen. Meer info: zie casus Keerdijk Den Dungen. De Stichting De Groene Vesting wil de Linie van Frederik Hendrik uit 1629 rond de stad opnieuw zichtbaar en beleefbaar maken.[2]

Zelfs toen de Vrede van Munster in 1648 een einde maakte aan de Tachtigjarige Oorlog, bleef het landschap niet gespaard van grote ingrepen. Voor de wederopbouw van de vele verwoeste houten huizen in de dorpen was hout nodig. Dit leidde tot het verdwijnen van vele eikenbossen.[3]