De Zandkantse molen te Biezenmortel
De Zandkantse molen, genaamd Den Kranken Troost, was een houten standerdmolen aan de Zandkant in Biezenmortel. Deze korenwindmolen stond op de Molenakker, ook bekend als de Meulenberg, aan de Oude Bosschebaan 21 in Biezenmortel. Dit gebied ligt op een dekzandrug te midden van natte gebieden. De Oude Bosschebaan loopt over deze dekzandrug.
Oorspronkelijk stond deze korenwindmolen juist buiten de vesting van Heusden, vanwaar hij rond 1657 werd verkocht en verplaatst naar Biezenmortel. In 1873 bouwde de familie Verhoeven aan de Oude Bosschebaan een nieuwe woning bij de molen. In 1885 werd de molen gerestaureerd en verplaatst naar de hoek van de Biezenmortelsestraat-Runsvoort (achter de boerderij van Oerlemans) en enkele jaren nadien vervangen door een machinale maalderij.[1] In 1924 werd de molen afgebroken. Tot 1885 heeft de molen in Biezenmortel gestaan op het perceel dat nu overeenkomt met Oude Bosschebaan 21. Ten oosten van de molen stond het molenhuis dat later is uitgebreid en in gebruik genomen als boerderij. Op de plaats waar de molen stond, kwam later nog een stal. Na een brand is de boerderij (voorheen het molenhuis) in 1921 weer herbouwd.[2] Van de Zandkantse molen is geen enkele afbeelding bekend.[3] (Foto A)
In de zeventiende eeuw werd de molen beheerd door de rentmeester der domeinen die de bezittingen beheerde die tot aan de Vrede van Munster (1648) in het bezit waren geweest van katholieke instellingen. Door de rentmeester werd de molen verpacht.
In het kader van het project Canon+ heeft de Stichting Brabantse Bronnen een toponiemenbank geplaatst aan de Oude Bosschebaan (Zandkant) in Biezenmortel om daarmee het toponiem Molenakker te markeren.
[1] Scheffers, ‘De Zandkantse molen’, zie www.snoerman.org/GetFile.aspx?File=KM%2f1990%20Zandkantse%20molen.pdf.
[2] Boots en Stiekema, Archeologisch bureauonderzoek, 10, zie www.haaren.nl/document.php?m=1&fileid=49847&f=025de3b7335504246a6549614a1ca129&attachment=1&c=102683.
A - Bank met het toponiem 'Molenakker', in 2014 geplaatst aan de Oude Bosschebaan bij huisnummer 21 te Biezenmortel door Stichting Brabantse Bronnen. (Foto: Hans Pickard)