Missionarissen op landgoed Sparrendaal Vught

In de achttiende eeuw lagen in Noord-Brabant nog vele vennen, moerassen en heidegebieden. Aan het einde van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw werden veel van deze woeste gebieden ontgonnen. Een van deze ontginningsgebieden was landgoed Sparrendaal te Vught, gesticht door de Bossche wijnhandelaren Thomas Cornelis en Augustinus Van Rijckevorsel. Zij kochten in 1787 de eerste gronden in de Vughtse Hoeven en brachten er zo’n veertig morgen heidegrond in cultuur. De morgen is een oude oppervlaktemaat en een Bossche morgen was iets kleiner dan een hectare. In 1800 kocht Thomas nog twintig morgen bij ter ontginning. Kort daarna, in 1804, bouwde hij het landhuis Sparrendaal.[1]

Het landgoed kreeg in 1899 een bijzondere bestemming. De familie Van Rijckevorsel verkocht toen een deel van het landgoed, 38 hectare cultuurgrond, bos en woeste grond. De koper schonk het op zijn beurt aan de Belgische missiecongregatie van Scheut. Deze congregatie leidde jonge priesters op tot missionaris, voornamelijk in China.[2] In 1935 had de congregatie ruim duizend leden, waarvan er 240 in China en Mongolië werkten, driehonderd in Congo en tachtig op de Filippijnen. Dankzij deze Vughtse schenking konden de Scheutisten voor het eerst een opleidingscentrum in Nederland vestigen.

De Scheutisten op Sparrendaal in Vught

Het oorspronkelijke landhuis van de familie VanRijckevorsel op Sparrendaal was te klein voor de paters en in maart 1900 volgde een aanbesteding voor nieuwbouw. De villa werd afgebroken en vervangen door een gebouw met drie verdiepingen. In januari 1901 bouwde men een schuur, een nieuw koetshuis, een bakoven, orangerie, kolenhok, kelder en zolder.

Op een eiland in de vijvers van Sparrendaal bouwden de paters in 1902 een zogenaamde ‘folly’, een nutteloos, bizar bouwwerk. Voor deze kunstmatige ruïne maakten zij gebruik van gotische fragmenten van het noordtransept van de Sint-Janskathedraal van Den Bosch.[3]

Klik hier voor de wandeling langs landgoederen in omgeving van Vught, met aandacht voor Sparrendaal en de folly, door René Bastiaanse (18 januari 2005) bij Omroep Brabant.

In 1907 brachten de paters tussen het koetshuis en de stal een overkapping aan met roldeuren.[4] In 1930 bouwden ze een heel nieuw klooster: Nieuw-Sparrendaal. (Foto A)

Tijdens het rectoraat van Henri Raymakers (1899-1909) werd voortdurend gewerkt aan ontginningen op Sparrendaal. Nog in 1928 werd het landgoed handmatig door de paters ontgonnen door overal sloten te graven.

Vanaf 1919 hadden de Scheutisten in Vught een eigen kleinseminarie, het Missiecollege Sparrendaal Vught. (Foto B)

Van kleinseminarie via gymnasium naar uiteindelijke opheffing

Het kleinseminarie verloor langzaamaan zijn bestaansrecht en werd in 1958 opengesteld voor externe leerlingen. Een jaar later fuseerde deze school, het Xaveriuscollege, met het kleinseminarie van de paters van de Heilige Familie uit Kaatsheuvel. Weer een jaar later werd de school ministerieel erkend als gymnasium. In 1963-’64 werd voor de seminaristen uit Kaatsheuvel het internaat de Steffenberg gebouwd op het terrein van Sparrendaal. Met ingang van juni 1970 werd het internaat en missiecollege gesloten door het provinciaal bestuur van Scheut.

Discussies over de herbestemming leidden uiteindelijk tot verbouwingen in de jaren 1975-’77 om er een door de rijksoverheid erkend bejaardencentrum van te maken. Aangezien het landhuis intussen ook zijn functie had verloren, verkochten de paters dat in 1993 aan Brabants Landschap. Sinds 1996 heeft de Stichting Monumentenwacht Noord-Brabant er zijn kantoor. Het klooster kwam leeg te staan in 2008 en werd in augustus 2009 gesloopt.[5]

Op 4 februari 2013 interviewde Maartje Duin de laatste nog levende missionarissen:klik hier voor dit interview.

Landgoed Sparrendaal is nu een prachtig wandelgebied met oude beukenlanen en mooie rabattenbossen (op verhoogde perceeltjes). Het kerkhof van de paters van Scheut is nog steeds aanwezig. Voor een mooie impressie, klik hier voor een filmpje met boswachter Theo Quekel.

Op het voormalig kloosterterrein is in 2013 een nieuw landgoed gerealiseerd met de naam Nieuw Sparrendaal.[6]

Meer informatie is hier te vinden.